Onderzoek naar sociale innovatie

Samenvatting

Met de voortschrijdende globalisering van de economie is innovatie voor Nederland een belangrijke troef. Met het boek Slimmer werken en sociale innovatie wijzen TNO-medewerkers Peter Oeij, Luc Dorenbosch, John Klein Hesselink en Fietje Vaas er op dat dit niet tot technologische innovaties beperkt mag blijven, maar dat daarbij ook sociale innovaties in organisaties noodzakelijk zijn. Daarmee sluiten ze aan bij het inzicht dat Tavistock-onderzoekers inmiddels een halve eeuw geleden uit de studie van de Durham-mijnen haalden, met name dat verbeteringen in het technische systeem niet het verhoopte resultaat bereiken als ze niet samengaan met verbeteringen in het sociale systeem (Trist & Bamforth, 1951).
Het boek voegt zich bij soortgelijke onderzoeksrapporten van de afgelopen jaren, die op basis van een grootschalige organisatiesurvey resultaten presenteren over ‘slimmer werken’ in het Nederlandse bedrijfsleven. We verwijzen bijvoorbeeld naar de Erasmus Concurrentie en Innovatie Monitor van de Erasmus Universiteit Rotterdam of het onderzoek naar slimmer werken van het Innovatieplatform, uitgevoerd door het onderzoeksbureau Panteia/EIM. Alle rapporten wijzen in dezelfde richting: sociale innovatie is slechts bij een beperkt deel van de organisaties een realiteit én sociale innovatie komt de prestaties van organisaties ten goede. Dat resulteert in een positieve boodschap: er is nog heel wat marge beschikbaar om middels sociale innovatie de competitiviteit van het Nederlandse bedrijfsleven op te krikken.
Maar het boek Slimmer werken en sociale innovatie is meer omvattend dan de eerdergenoemde rapporten over slimmer werken. In een eerste deel wordt een theoretische basis gelegd, met een reeks concepten uit de bedrijfswetenschappen en een toelichting daarbij. Vervolgens worden empirische resultaten uit de Werkgevers Enquête Arbeid (WEA) gepresenteerd. De WEA is een tweejaarlijkse grootschalige organisatiesurvey naar het arbeidsbeleid van meer dan 5000 bedrijven en instellingen in Nederland. Deze surveyresultaten worden aangevuld met praktijkbevindingen, ontleend aan cases. Na het ‘weten’ en ‘meten’ volgt ten slotte in een derde deel het ‘veranderen’. Hoe kan in organisaties een verandering in gang worden gezet in de richting van slimmer werken en sociale innovatie?