Het deficiëntiedenken voorbij

Samenvatting

Uitgangspunt van dit artikel is dat er bij het ouder worden niet alleen achteruitgang van arbeidsvermogens plaatsvindt, maar dat er ook vermogens zijn die met de jaren toenemen, ook al gebeurt dit bij de ene werknemer meer dan bij de andere: ‘verrijkte’ vermogens waarmee oudere werknemers zich kunnen ontwikkelen, mits de werksituatie dat niet verhindert. Werkgevers hebben echter nauwelijks oog voor de leer- en ontwikkelingsmogelijkheden van oudere werknemers. In een actieonderzoek onder een team van laagopgeleide oudere vrouwen in een zorginstelling werd samen met de betrokkenen een leerproces op gang gebracht dat tot de groei van hun arbeidsvermogens en verbetering van hun functioneren bleek te leiden. Dit gebeurde met behulp van een leerprogramma dat aansloot bij hun eigen wensen en ervaringen, en dat gekenmerkt wordt door een grote nadruk op ervaringsleren, collectief leren en zelfsturing. Tegelijkertijd bleken er ook veranderingen in de arbeidsrelatie (meer delegatie van bevoegdheden door de leidinggevenden en een meer coachende manier van leidinggeven) en in de arbeidsinhoud (in de richting van bredere functies met meer regel- en samenwerkingsmogelijkheden) plaats te vinden die de effecten van het leerprogramma verder versterkten. Ten gevolge van de combinatie van externe bezuinigingsdruk en interne rationalisering bleek na een jaar een groot deel van de veranderingen echter weer te zijn verdwenen.

Summary

Beyond the deficiency thinking. Action research on learning and development opportunities of low-skilled older workers

The basic assumption in this article is that growing older doesn’t only mean the decline of one’s labour capacities. Some capacities increase over the years, although this development is clearly not the same for each and every individual. The older workers’ ‘enriched’ capabilities are determined by certain aspects of the job design. Older employees find, however, that their capacities (to learn and grow) are barely respected or addressed by their employer. Through action research in collaboration with a team of low educated older female care workers, a new learning process was launched. This led to the development of their labour capacities as well as performance improvement. The programme was designed in line with the team’s own needs and experience. In this way, the initiative and learning demand lies with the participants. Their experiences and interests are key to the learning programme: experimental and collective learning with the opportunity of self direction. With the development of their capacities in the job and their improved performance, a change arises both in the employment relationship (delegation of power and a more coaching management) and in the work content (the possibilities to organize and cooperate in order to solve problems together). Moreover, these aspects strengthened the effects of the learning programme. However due to new cutbacks and quality requirements in the standardization of care processes, most of the changes had disappeared after a year.