Langs lijnen van geleidelijkheid

Samenvatting

In deze bijdrage schetsen we aan de hand van empirisch onderzoek de ontwikkelingsgang van de OR in de afgelopen decennia. We laten zien dat de OR in het stelsel van arbeidsverhoudingen geleidelijk een steeds steviger positie is gaan innemen. De OR is niet alleen meestal ingesteld waar dat wettelijk verplicht is, maar is bovendien vaak uitgegroeid tot een geaccepteerd instituut van medezeggenschap. Werknemers vinden medezeggenschap via de OR een belangrijk kanaal om hun belangen te behartigen. OR’en én bestuurders zijn in het algemeen van mening dat de medezeggenschap goed functioneert en dat de invloed van de medezeggenschap op het bedrijfsbeleid, met name op sociaal terrein en op het gebied van de arbeidsomstandigheden, in de loop der jaren is toegenomen. Belangrijke voorwaarden voor die positieve ontwikkeling zijn de deskundigheid en ervaring van OR-leden, de verbeterde relaties met bestuurders, waardoor tijdige betrokkenheid bij de besluitvorming mogelijk is, en de hechtere verankering van de OR in de organisatie. Wat dit laatste betreft, kan echter nog winst worden geboekt, bijvoorbeeld door meer werknemers op onderdelen bij het OR-werk te betrekken. Op deze manier kan tevens het probleem getackeld worden dat er bij werknemers weinig animo is voor een volledig OR-lidmaatschap. Een ander punt van aandacht is dat de OR door zijn vroegtijdiger geïnformeerdheid en daardoor betrokkenheid bij besluitvormingsprocessen het risico loopt zijn rol als controlerende instantie minder goed waar te kunnen maken. Juist die dubbele rol van sparringpartner én countervailing power is een lastige opgave, die forse eisen stelt aan de competenties van de OR-leden én aan hun inbedding in de organisatie.

Summary

Going forward step by step: The development of worker participation in Works Councils

Based on empirical research we describe in this contribution the development of the Works Council in the Netherlands during the past decennia. The Works Council was introduced by law in 1950 as an important institution for worker participation at company level and research demonstrates that nowadays it occupies a solid position in the Dutch system of labor relations. Most companies actually have established a Works Council, according to the legal obligations. Most employees have the opinion that the Works Council is an important channel for the promotion of their interests. Works Councils ánd employers generally are positive about the functioning of the Works Council in this sense and perceive a growing influence of worker participation in their companies' policy, in particular in decisions regarding the companies' social regulations and working conditions. Important preconditions for this generally positive development are the level of competence and experience of Works Councils' members, the improved relationships with employers, that provide more opportunities for early involvement in decision making, and the stronger embedment of Works Councils in the organization as a whole. On this last point, however, still further improvements are possible, for instance through more direct involvement of the employees themselves in specific Works Councils' tasks. Such a specific involvement could tackle at the same time the problem that animosity for fulltime Works Council candidacy is rather low. Another point of attention is that due to its early involvement in decision making the Works Council runs the risk of loosing too much of its controlling power on behalf of employees, balancing the power of the employers. It is this double role as a sparring partner of management and as a countervailing power in the organization that provides a really challenging task for Works Councils, which requires a high level of competence of its members and a sound embedment among the employees.